کاربرد دینی و ادبی و هنری حروف مقطعه قرآنی در ادب پارسی

به مجموعة حروف الفبایی که یک یا چند حرف از آن ها، به شکل و ترکیبِ (الر، الم، المر، المص، حم، حمعسق، ص، طس، طسم، طه، ق، کهیعص، ن، یس) در ابتدای 29 سوره از سوَر قرآن قرار دارند، حروف مقطعه می‌گویند. با وجودِ اسرارآمیز بودنِ این حروف، مفسّران و قرآن‌پژوهان به تشریح و تفسیر این حروف پرداخته‌اند و در این زمینه، نظرها و اقوال متنوعی دارند. شعرا و نویسندگان در ادب پارسی، با عنایت به شکل، حالت و ویژگی حروف مقطعة قرآنی و با تکیه بر ارزش های دینی، اعتقادی، تعلیمی، بیانی و بلاغی این حروف، ضمن بیان فضایل، مفاهیم، محتوا، آموزه‌ها و حکایات سوَر مربوط به آن، با جلوه‌های هنری و ادبیِ اقتباس، دَرج، تلمیح و... دست به مضمون آفرینی های بکری زده‌اند و با خَلق ترکیبات، تعابیر و تصاویرِ نغز، از علایمِ ظاهری حروف، به نحو مطلوب، بهره برده‌اند و وقتی این تصاویر، مضامین، تعابیر و ترکیباتِ برساخته از حروفِ مقطعة قرآنی و حروف الفبای پارسی را، با چاشنی ایهام، جناس و دیگر آرایه‌های ظریفِ ادبی درآمیخته‌اند، ملاحتِ آن را بیشتر نموده‌اند. در این مقاله، سعی کرده‌ایم ضمنِ گذری کوتاه به دیدگاه های مفسّران، قرآن‌پژوهان و محققان دینی نسبت به حروف مقطعة قرآنی، با ارائة شواهد شعری و نثری از ساختارها و کاربردهای مشترک و مختلط هنری، ادبی و دینیِ هر دو مقولة حروف در ادب پارسی، جایگاه این حروف را، در خَلق تعابیر و مضامین ادب پارسی، بیشتر بنمایانیم.